Positieve en negatieve vrijheid

Citaat:

'Imagine you are driving a car through town, and come to a fork in the road. You turn left, but no one was forcing you to go one way or the other. Next you come to a crossroads. You turn right, but no one was preventing you from going left or straight on. There is no traffic so to speak of and there are no diversions or police roadblocks. So you seem, as a driver, to be completely free. But this picture of your situation might change quite dramatically if we consider that the reason you went left and then right is that you're addicted to cigarettes and you're desperate to get to the tobacconists before it closes.'

Referentie:

Ian Carter, Positive and Negative Liberty, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/liberty-positive-negative/>.

Commentaar:

In dit gedachte-experiment schets Carter twee tegengestelde wijzen van denken over vrijheid. Aan de ene kant vrijheid als het afwezig zijn van externe obstakels. Men is vrij om te doen en te laten wat men wil, zolang er geen belemmeringen zijn. In het gedachte-experiment is men volgens deze definitie echt vrij. Aan de andere kant kan vrijheid worden gezien als het inzetten van een eigen vermogen. Om vrij te zijn moet men controle hebben over het eigen lot en de eigen belangen. Nu schetst het gedachte-experiment een beeld waarin geen vrijheid is, men heeft het lot niet in eigen handen, maar is afhankelijk van een passie waar men geen controle over heeft. Isaiah Berlin was de eerste die dit onderscheid maakte en deze concepten negatieve en positieve vrijheid noemde. Negatief door het ontbreken van obstakels, barrières of belemmeringen, positief door de aanwezigheid van controle, zelfbeheersing of zelfontplooiing. Positieve vrijheid overlapt voor een deel met metafysische vrijheid; de vrije wil.

Hobbes omschrijft vrijheid als negatieve vrijheid; vrijheid die ontstaat door het afwezig zijn van belemmeringen: 'daar waar de wet zwijgt'.