Lockeaanse vrijheid

Citaat:

'For liberty is to be free from restraint and violence from others which cannot be where there is no law: But freedom is not, as we are told, A liberty for every man to do as he lists: (For who could be free, when every other man's humor might domineer over him?) ...' (p. 34)

Referentie:

John Locke, Second Treatise of Government. An Essay Concerning the True Original, Extent and End of Civil Government, Edited by Richard H. Cox, Arlington heights, Ill.: Harlan Davidson, 1982.

Commentaar:

Volgens Locke brengt de komst van een staat, naast het voorkomen dat de natuurtoestand afglijdt naar een oorlogstoestand, een verlies aan natuurlijke vrijheid van de burgers met zich mee. Toch zullen alle burgers daar vrijwillig mee instemmen, want uiteindelijk wordt hun vrijheid zo juist het best beschermd: 'waar geen wet is, is geen vrijheid'. Locke beschrijft deze vrijwillige overdracht van natuurlijke rechten als een sociaal contract. Hij onderkent dat de burgers die tegenwoordig in een staat leven nooit een dergelijke overeenkomst hebben gesloten. Maar hun stilzwijgende instemming blijkt uit het feit dat ze in het land zijn gebleven en de bestaande rechten en plichten hebben aanvaard. Wanneer de overheid tegen het sociaal contract ingaat, en leven, vrijheid of eigendom van burgers schendt, verliest ze haar legitimiteit. De samenleving heeft dan een recht van verzet tegen de overheid en het recht deze door een nieuwe legitieme regering te vervangen.

De vrijheid waar Locke hier over spreekt is, net als bij Hobbes, gedefinieerd als negatieve vrijheid; het ontbreken van externe belemmeringen en obstakels. Het verschil met Hobbes is dat Locke niet een absolute staat voorstaat, maar een zo klein mogelijk staatsbestel, welke streeft naar een zo groot mogelijke vrijheid van het individu.