Eigendom

Citaat:

'The reason why men enter into society, is the preservation of their property; and the end why they choose and authorize a legislative, is, that there may be laws made, and rules set as guards and fences to the properties of all the members of the society, to limit the power, and moderate the dominion of every part and member of the society.' (p. 135)

Referentie:

John Locke, Second Treatise of Government. An Essay Concerning the True Original, Extent and End of Civil Government, Edited by Richard H. Cox, Arlington heights, Ill.: Harlan Davidson, 1982.

Commentaar:

Eigendom is het centrale thema in de politieke filosofie van Locke. Locke claimt dat, ondanks dat de aarde initieel van iedereen is, privé-eigendom al in de natuur toestand een legitieme mogelijkheid is. Hij beroept zich hierbij op het natuurrecht tot zelfbehoud. Dit veronderstelt de noodzaak tot arbeid, waar voor Locke de sleutel lag voor het moderne eigendomsbegrip: dat wat het individu door arbeid tot stand brengt, is eigendom van degene die de arbeid verricht. Locke verbond daar wel een beperking aan, namelijk dat er niets verspild mocht worden en er genoeg grond en grondstoffen van gelijke kwaliteit voor anderen zouden overblijven. Het recht op eigendom wordt dus niet door de staat gefundeerd, maar door het individuele vermogen tot arbeid. Het is de belangrijkste taak van de staat om die individuele eigendomsrechten te beschermen.

Toch valt er op deze positie van Locke wel iets af te dingen. In de eerste plaats, het algemeen erkende probleem, dat Lockes eigendomsbegrip leidt tot kapitalisme. In de natuurtoestand wordt bezitsaccumulatie nog begrensd door natuurlijke grenzen (bederf), maar de uitvinding van geld zorgt voor het wegvallen van deze grenzen. In de tweede plaats kan men zich afvragen of de aanname waar is, dat de aarde (natuur) ondergeschikt is aan de mens. Locke beroept zich hierbij op een door God gegeven gebruiksrecht, waarbij hij nooit gedacht zal hebben aan de huidige milieuproblematiek. Een laatste punt van kritiek betreft de rechtvaardiging van het kolonisatie beginsel. Locke stelt immers dat degenen die arbeid op een stuk land verrichten aanspraak kunnen maken op het wettelijk eigendom, waardoor de inheemse bevolking van Amerika automatisch haar recht hierop verloor, doordat zij het land niet in cultuur hadden gebracht.